Film Önerileri ve Kaynakça

Film önerileri

Bu ve bir önceki (Küçük Caniler Yaratmanın Erdemi) yazı dizisinde değindiğimiz konulara ilişkin çevrilen filmlerden bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.

Tabii ki, bu alanda çevrilen çok sayıda film var. İzlemek isteyenlerin daha rahat ulaşabilmesi için, mümkün olduğunca yakın tarihli filmler seçildi. Bununla birlikte sinema tarihinde önemli rol oynamış ya da sevdiğim eski tarihli bazı filmler de listeye eklendi. Ayrıca sanat değeri pek yüksek olmayan ancak konusu itibarıyla yazı dizisinin belli bir bölümü ile ilişkili olan, dolayısıyla meraklısına hitap eden filmler de listede bulunuyor.

1-) Triumph des Willens (1935), Türkçesi: İradenin Zaferi, yönetmen Leni Riefenstahl: Nazi Partisi’nin 1934 Nürnberg Toplantıları’nı anlatan film, faşist propagandanın başyapıtı kabul edilmektedir.

2-) Alexander Nevsky (1938), Türkçesi: Aleksandr Nevski, yönetmen Sergey Eisenstein: 2. Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde çekilen film, 13. yüzyılda yaşamış Rus Prensi Aleksandr Nevski’nin, Ortaçağ’da Almanlar tarafından kurulan bir tarikat olan Töton şövalyelerinin istilasına karşı ülkesini başarılı şekilde korumasını anlatırken, Almanlara da uyarı niteliği taşıyordu.

3-) The Great Dictator (1940), Türkçesi: Büyük Diktatör, yönetmen Charlie Chaplin: Hitler üzerine yapılmış en ünlü komedi olan bu filmle ilgili olarak Charlie Chaplin yıllar sonra anılarını yazarken şöyle demişti: “Eğer toplama kamplarında olanları bilseydim, bu filmi asla yapmazdım.”

4-) Jud Süss (1940), Türkçesi: Yahudi Süss, yönetmen Veit Harlan: Nazi Propaganda Bakanı Goebbels’in emri üzerine aynı yıl çekilen üç Yahudi karşıtı filmin en başarılısı olan “Yahudi Süss”, gösterime girdiği ülkelerin toplumlarındaki Yahudi düşmanlığını arttırarak, Nazi davasına taraftar kazandırmayı hedefliyordu. Diğer iki film ise, “Der Ewige Jude-Ebedi Yahudi” ve “Die Rothschilds-Rothschildler”dir.

5-) To be or not to be (1942), Türkçesi: Olmak ya da Olmamak, yönetmen Ernst Lubitsch: Nazilere karşı bir direniş hareketinin içinde yer alan Polonyalı tiyatro oyuncularının öyküsünü anlatan üst düzey bir komedi filmi.

6-) Ivan Grozniy I (1944), Türkçesi: Korkunç İvan I, yönetmen Sergey Eisenstein: Stalin’in hayranlık duyduğu Rus Çarı Korkunç İvan’ın hayatını anlatan filmin aynı adlı devam filminde (Korkunç İvan II) çizilen Korkunç İvan portresi, Stalin rejimindeki zalimliklerle büyük paralellik gösterdiği için sansüre takılmış ve ancak Stalin öldükten sonra, 1958’de yayınlanabilmişti.

7-) The Stranger (1946), Türkçesi: Yabancı, yönetmen Orson Welles: Efsanevi yönetmen Orson Welles bu filminde, savaştan sonra Amerika’ya kaçıp kimliğini gizleyen bir Nazi’yi canlandırıyor.

😎 The Desert Fox: The Story of Rommel (1951), Türkçesi: Çöl Kartalı, yönetmen Henry Hathaway: Nazi Almanyası’nın en başarılı komutanlarından Erwin Rommel’in hayatından kesitler sunan filmde, Rommel’i canlandıran James Mason, Alman komutanı sempatik gösterdiği eleştirileriyle karşı karşıya kalınca, iki sene sonra çekilen, devam filmi niteliğindeki “Desert Rats” (Çöl Sıçanları) filminde daha sevimsiz bir Rommel portresi ortaya koymuştu.

9-) Nuit et Brouillard (1955), Türkçesi: Gece ve Sis, yönetmen Alain Resnais: Toplama kamplarındaki Nazi dehşeti üzerine, ünlü Fransız yönetmen Alain Resnais’den yarım saatlik bir belgesel.

10-) Pokolenie (1955), Türkçesi: Bir Kuşak, yönetmen Andrzej Wajda: Almanlara karşı mücadele eden Polonya direnişçilerinin öyküsünü anlatan film, Andrzej Wajda’nın Polonya direnişi üçlemesinin ilk filmini oluşturuyor.

11-) Kanal (1956), Türkçesi: Kanal, yönetmen Andrzej Wajda: 1944’teki Varşova Gettosu Ayaklanması’nı anlatan Andrzej Wajda’nın Polonya direnişi üçlemesinin ikinci filmi, 1957 Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü almıştı.

12-) Letyat Zhuravli (1957), Türkçesi: Leylekler Uçarken, yönetmen Mihail Kalatozov: 1958 yılında Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü’nü alan film, Almanların saldırısıyla birlikte sevgilisini cepheye gönderen Moskovalı bir kızın başından geçenleri anlatıyor.

13-) Popiol i Diament (1958), Türkçesi: Küller ve Elmaslar, yönetmen Andrzej Wajda: Almanya’nın teslim olmasıyla birlikte, Almanlara karşı savaşmış milliyetçi ve komünist güçlerin birbirlerine düşmelerini anlatan film, Andrzej Wajda’nın Polonya direnişi üçlemesinin sonuncu halkasını oluşturuyor.

14-) The Diary of Anne Frank (1959), Türkçesi: Anne Frank’in Günlüğü, yönetmen George Stevens: Anne Frank’ın günlüğünün tanınmasında önemli rol oynayan bu filmde, Amsterdam’da bir çatı katında Almanlardan saklanan Yahudi bir kızın günlük hayatı anlatılıyor.

15-) Ballada o soldate (1959), Türkçesi: Askerin Türküsü, yönetmen Grigori Çukhray: Cepheden izne giden genç bir Rus askerinin yaşadıklarını anlatan film, savaşın insanlar üzerindeki etkisine odaklanıyor.

16-) Die Brücke (1959), Türkçesi: Köprü, yönetmen Bernhard Wicki:Savaşın son zamanlarında, Amerikan askerlerine karşı bir köprüyü savunma görevi alan lise çağındaki birkaç Alman gencinin öyküsü anlatılıyor.

17-) La Ciociara (1960), Türkçesi: İki Kadın, yönetmen Vittorio de Sica: Müttefik kuvvetlerinin İtalya’ya yaptıkları çıkarma sonrasında kızıyla birlikte tecavüze uğrayan İtalyan kadın rolündeki performansı, Sophia Loren’e En İyi Kadın Oyuncu Oscar’ını kazandırmıştı.

18-) Judgement at Nuremberg (1961), Türkçesi: Nürnberg Duruşması, yönetmen Stanley Kramer: Spencer Tracy’den Burt Lancaster’a, Montgomery Clift’ten Marlene Dietrich’e tam bir yıldızlar geçidi olan bu filmde, Nazi döneminin yasalarına uygun kararlar veren bir Alman hakiminin, savaştan sonra Nürnberg Mahkemeleri’nde yargılanma süreci anlatılıyor. Alman hakim Janning’i oynayan Burt Lancaster ile kendisini yargılayan Amerikalı hakim Haywood rolündeki Spencer Tracy arasındaki konuşma sinema tarihine geçmiştir:

“Hakim Heywood… Sizi buraya çağırmamın nedeni… Bu insanlar, bu milyonlarca insan… İşlerin buraya geleceğini asla bilmiyordum. Bana inanmalısınız, bana inanmalısınız!”

“Bay Janning, ilk kez masum olduğunu bildiğiniz bir kişiyi ölüme gönderdiğinizde, işler buraya gelmişti.”

19-) Ivanovo detstvo (1962), Türkçesi: İvan’ın Çocukluğu, yönetmen Andrey Tarkovski: Ailesini savaşta kaybetmiş bir çocuğun, Sovyet askerleri için casusluk yapmasının hikayesini anlatan film, ünlü yönetmen Andrey Tarkovski’nin imzasını taşıyor.

20-) The Longest Day (1962), Türkçesi: En Uzun Gün, yönetmen Ken Annakin, Andrew Marton, Bernhard Wicki: Normandiya çıkarmasına odaklanan filmin Amerikan, İngiliz-Fransız ve Alman bölümleri farklı yönetmenler tarafından çekilmiş ve filmde John Wayne’den Henry Fonda’ya, Robert Mitchum’dan Richard Burton’a bir dönemin en ünlü oyuncularından bazıları rol almıştı.

21-) Pasazerka (1963), Türkçesi: Yolcu, yönetmen Andrzej Munk: Yönetmen Munk, çekimler sırasında öldüğü için yarıda kalan filminde, Auschwitz’teki bir kadın görevlinin savaştan yıllar sonra kocasına, kamptaki mahkumlardan biriyle ilişkisi üzerine anlattıklarına odaklanıyor.

22-) Tri (1965), Türkçesi: Üç, yönetmen Aleksandar Petrovic:Almanların 2. Dünya Savaşı’nda Yugoslavya’yı işgali sırasında bir askerin tanığı, mağduru ve celladı olduğu üç cinayet öyküsünden oluşan film, En İyi Yabancı Film dalında Oscar adayı olmuştu.

23-) Jariskats’is mama (1965), Türkçesi: Askerin Babası, yönetmen Rezo Chkheidze: Oğlunu bulmak için cepheye giden Gürcü babanın Kızıl Ordu’ya katılarak Almanlara karşı savaşmaya başlaması anlatılıyor.

24-) Ostre sledovane vlaky (1966), Türkçesi: Sıkı Kontrol Edilen Trenler, yönetmen Jiri Menzel: En İyi Yabancı Film Oscar’ını alan filmde, Almanya’nın savaşı kaybettiğinin anlaşıldığı zamanlarda, küçük bir Çek kasabasındaki bir tren istasyonunda görev yapan Miloş’un hikayesi anlatılıyor.

25-) The Night of the Generals (1967), Türkçesi: Generallerin Gecesi, yönetmen Anatole Litvak: 20 Temmuz 1944’teki Hitler’e suikast girişimini de içeren bir suç-gerilim filmi.

26-) Obyknovennyy fashizm (1968), Türkçesi: Sıradan Faşizm, yönetmen Mikhail Romm: Alman faşizminin doğası ve dehşet verici sonuçları üzerine kesitler sunan bir Rus belgeseli.

27-) La Caduta Degli Dei (1969), Türkçesi: Lanetliler, yönetmen Luchino Visconti: Hitler’in 1930’lardaki yükselişi sırasında, kendisine destek veren zengin bir Alman sanayici ailenin önce güçlenip sonra parçalanmasını anlatan film, ünlü İtalyan yönetmen Visconti’nin imzasını taşıyor.

28-) Spalovac Mrtvol (1969), Türkçesi: Krematoryumcu, yönetmen Juraj Herz: 1930’ların Prag’ındaki bir krematoryumcunun giderek aklını yitirmesini anlatan bu kara komedi, Yahudi Soykırımı’nın etkileyici bir alegorisidir.

29-) Battle of Britain (1969), Türkçesi: Britanya Muharebesi, yönetmen Guy Hamilton: 1940 yazında İngiltere’yi istila etme amacındaki Hitler’i durdurmaya çalışan İngiliz Hava Kuvvetleri’nin çabalarını anlatan film, İngiliz-Alman uçaklarının çatışma sahneleriyle öne çıkıyor.

30-) Le Chagrin et la Pitié (1969), Türkçesi: Keder ve Acıma, yönetmen Marcel Ophuls: Almanların Fransa’yı işgali sırasında işbirlikçilerin ve direnişçilerin gerçek hikayesini anlatan belgesel.

31-) I Girasoli (1970), Türkçesi: Güneş Çiçekleri, yönetmen Vittoria de Sica: Doğu Cephesi’ne gönderilen kocasından yıllarca haber alamadıktan sonra onu aramaya giden kadının öyküsünde, İtalyan sinemasının en büyük çifti Marcello Mastroianni-Sophia Loren başroldeler.

32-) Osvobozhdenie (1970–71), Türkçesi: Kurtuluş, yönetmen Yuri Ozerov: Kursk Muharebesi’nin öncesinden Berlin’in düşmesine kadar süren iki yıllık dönemi anlatan eser, toplam süresi yedi saatin üzerinde olan beş ayrı filmden oluşuyor.

33-) Proverka Na Dorogak (1971), Türkçesi: Yoldaki Dava, yönetmen Aleksey German: Almanlara esir düştüğünde onlar için savaşan bir Rus askerinin daha sonra tekrar Rus partizanlar safında çatışmaya girmesi anlatılıyor.

34-) A Zori Zdes Tikhie (1972), Türkçesi: Sakindi Oranın Şafakları, yönetmen Renat Davletyarov: Bir Rus çavuşun, kendisinin emrine verilen kadın uçaksavar askerlerinden oluşan bir birlikle Alman istilacılara karşı mücadelesi anlatılıyor.

35-) Cabaret (1972), Türkçesi: Kabare, yönetmen Bob Fosse: Nazilerin iktidara geliş öyküsünü ve 1930’larda Almanya’da adım adım yükselen Yahudi karşıtlığını anlatan eşsiz bir müzikal.

36-) The Assassination of Trotsky (1972), Türkçesi: Troçki Suikastı, yönetmen Joseph Losey: Stalin’in emriyle düzenlenen Troçki suikastının hikayesi anlatılıyor.

37-) Mr. Klein (1976), Türkçesi: Kaderi Arayan Adam, yönetmen Joseph Losey: Yahudilerin zor durumundan yararlanarak, ellerindeki sanat eserlerini ucuza satın alan sanat simsarını, bir dönemin ünlü oyuncusu Alain Delon canlandırıyor.

38-) Voyage of the Damned (1976), Türkçesi: Lanetliler Gemisi, yönetmen Stuart Rosenberg: Gerçek bir olaya dayanan filmde, 1939 yılında Almanya’dan gemiyle ayrılan Yahudilerin Küba’ya iltica etme planları ve Küba’nın bu talebi geri çevirmesinin ardından yaşananlar anlatılıyor.

39-) Cross of Iron (1977), Türkçesi: Zafer Madalyası, yönetmen Sam Peckinpah: Madalya alma heveslisi bir komutan altındaki Alman askerlerinin Doğu Cephesi’nde yaşadıkları anlatılıyor.

40-) Mephisto (1981), Türkçesi: Mefisto, yönetmen Istvan Szabo: Kariyerinde yükselmek için Nazilerle işbirliği yapan bir Alman tiyatro oyuncusunun öyküsünün anlatıldığı film, ruhunu şeytana satan Faust’un öyküsünden uyarlanmıştır.

41-) Sophie’s Choice (1982), Türkçesi: Sophie’nin Seçimi, yönetmen Alan J. Pakula: Meryl Streep’e En İyi Kadın Oyuncu Oscar’ını kazandıran bu filmde, çocuklarıyla birlikte Auschwitz’e gönderilen bir annenin dramı anlatılıyor.

42-) 1984 (1984), Türkçesi: 1984, yönetmen Michael Radford: İngiliz yazar George Orwell’ın, Stalin dönemi Rusya’sındaki insanlık dışı uygulamaları eleştirdiği ünlü kitabı “1984”ün film uyarlaması.

43-) Idi I Smotri (1985), Türkçesi: Gel ve Gör, yönetmen Elem Klimov:Almanların Rus topraklarında yaptıkları katliamları müthiş gerçekçi sahnelerle gösteren bir film.

44-) Shoah (1985), Türkçesi: Shoah, yönetmen Claude Lanzmann: Ölüm kamplarında bulunmuş Yahudiler, bu kampların çevresinde yaşayan yerli halktan insanlar ve bu kamplarda görevli Almanlarla yapılan röportajlardan oluşan ve süresi dokuz saatten uzun olan eser, Yahudi Soykırımı üzerine yapılan en önemli film/belge kabul edilir. “Shoah” kelimesi İbranicede “felaket” anlamına gelip, Yahudi Soykırımı’nı tanımlamak için kullanılır.

45-) Au Revoir Les Enfants (1987), Türkçesi: Elveda Çocuklar, yönetmen Louis Malle: Ünlü Fransız yönetmen Louis Malle’in çocukluk anılarına dayanan film, bir Katolik okulunda gizlenen Yahudi çocukların ve onları Almanlardan korumaya çalışan okul müdürünün hikayesini anlatıyor.

46-) Music Box (1989), Türkçesi: Müzik Kutusu, yönetmen Costa Gavras: Babası savaş suçlusu olmakla suçlanan bir kadın avukatın gerçeği bulma çabasını anlatan film, Berlin Film Festivali’nde “Altın Ayı” ödülünü almıştı.

47-) Talvisota (1989), Türkçesi: Kış Savaşı, yönetmen Pekka Parikka: Kendilerinden çok kuvvetli Kızıl Ordu’ya karşı ülkelerini savunmaya çalışan Fin askerlerinin öyküsü.

48-) Korczak (1990), Türkçesi: Korczak, yönetmen Andrzej Wajda: Varşova’da bir Yahudi yetimhanesinin müdürü olan Janusz Korczak’ın, çocukları Almanların eline düşmekten kurtarmaya çalışmasının gerçek hikayesini anlatılıyor. Kendisinden bu vesileyle kısaca söz edelim:

Ünlü bir pedagog olan Korczak, eğitim amacıyla çocuklara şiddet uygulanmasının doğal karşılandığı yıllarda buna karşı çıkıyordu. Kendisine göre “Dünyada pek çok korkunç şey vardır ancak bunlardan en kötüsü bir çocuğun babası, annesi ya da öğretmeninden korkmasıdır.” 1925’te yayımlanan “Çocuğun Saygı Görme Hakkı” kitabında düşüncelerini şöyle açıklamıştır: “Hangi sıra dışı durumda, bir yetişkini itmeye, çekiştirmeye, ona vurmaya cüret edilebilir? Ama bir çocuğa hafifçe şaplak atmak, onu kolundan yakalamak çok doğal ve zararsız kabul edilir. Güçsüzlük hissi, güce saygı duyulması isteğini uyandırır. Yalnızca yetişkinler değil, daha büyük ve güçlü olan herkes herhangi bir ceza ile karşılaşmadan çocuklara karşı memnuniyetsizliğini zalimce gösterebilir, sözlerini kaba kuvvetle destekleyebilir, çocuktan itaat bekleyebilir ve çocuğu taciz edebilir. Bu şekilde ortaya koyduğumuz örnek davranış, zayıfların hor görülmesini teşvik ediyor. Bu kötü bir ebeveynliktir ve kötü bir örnektir.”

Çocukları çok seven Korczak, kurtulması için kendisine yapılan teklifleri son ana kadar reddetti. Yetimhanesindeki iki yüze yakın çocuğun gettodan gönderilmesi emredildiğinde, çocuklara kırda bir geziye çıkacaklarını, bu yüzden en güzel giysilerini giymelerini söyledi. Yaşları ikiden on üçe kadar değişen çocuklar yanlarına en sevdikleri kitabı/oyuncağı alarak el ele tutuşup mutlu bir şekilde trenlere bindiler ve 7 Ağustos 1942’de müdürleri Korczak ve bir düzine yetimhane görevlisiyle birlikte Treblinka Ölüm Kampı’ndaki gaz odasında can verdiler.

Korczak’ın fikirleri, 1989’da imzalanan “Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”ye ilham kaynağı olmuştur.

 

49-) Hitlerjunge Salomon ya da Europa Europa (1990), Türkçesi: Avrupa Avrupa, yönetmen Agnieszka Holland: Nazi iktidarında, ölümden kurtulabilmek için kendisini Hitler Gençliği’nin bir üyesi olarak tanıtan Yahudi Solomon Perel’in gerçek hikayesi.

50-) The Chekist (1992), Türkçesi: Çekist, yönetmen Aleksandr Rogozhkin: 1917 Rus Devrimi sonrasında, Rus Gizli Servisi Çeka tarafından “rejim düşmanlarının” öldürülmesini konu alan filmin, içerdiği idam sahneleri nedeniyle pek çok izleyiciyi rahatsız edeceğini belirtelim.

51-) Stalin (1992), Türkçesi: Stalin, yönetmen Ivan Passer: Stalin’in 1917’den ölümüne kadarki hayatını anlatan televizyon filminde, ünlü oyuncu Robert Duvall Stalin rolünde.

52-) Stalingrad (1993), Türkçesi: Stalingrad, yönetmen Joseph Vilsmaier: Doğu Cephesi’ne gönderilen ve kendilerini Stalingrad’da bulan bir Alman müfrezesinin hikayesi anlatılıyor.

53-) Schindler’s List (1993), Türkçesi: Schindler’in Listesi, yönetmen Steven Spielberg: Konusunu gerçek bir hikayeden alan Spielberg’in yedi Oscar ödüllü bu meşhur filmi, toplama kampına gönderilme tehdidi altındaki Yahudileri kurtarmaya çalışan Oskar Schindler’in hikayesine odaklanıyor.

54-) Utomlyonnye solntsem (1994), Türkçesi: Güneş Yanığı, yönetmen Nikita Mikhalkov: Stalin’in 1930’larda muhaliflerine karşı giriştiği “Büyük Temizlik”i anlatan film, En İyi Yabancı Film Oscar’ını ve Cannes Film Festivali’nde Büyük Ödülü (Altın Palmiye’den sonraki 2. Ödülü) almıştı. 2010 ve 2011’de aynı isimle çekilen iki devam filmi ise, 2. Dünya Savaşı sırasında geçiyor.

55-) Land and Freedom (1995), Türkçesi: Ülke ve Özgürlük, yönetmen Ken Loach: İspanya İç Savaşı sırasında, Cumhuriyetçi hükümete destek vermek için gelen yabancı gönüllülerden birinin hikayesi.

56-) Underground (1995), Türkçesi: Yeraltı, yönetmen Emir Kusturica: Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü kazanan filminde Emir Kusturica, iki arkadaş arasındaki ilişkinin 2. Dünya Savaşı’ndan Bosna Savaşı’na kadar uzanan elli yıllık öyküsünü anlatıyor.

57-) La vita e bella (1997), Türkçesi: Hayat Güzeldir, yönetmen Roberto Benigni: Toplama kampında mahkum olan Guido’nun, oğluna toplama kampını bir yarışma mekanı olarak gösterme çabalarını anlatan bu ünlü trajikomik film, En İyi Yabancı Film Oscar’ı ile birlikte En İyi Erkek Oyuncu Oscar’ını da kazanmıştı.

58-) Train de Vie (1998), Türkçesi: Hayat Treni, yönetmen Radu Mihaileanu: Toplama kampına gönderilme tehdidi altındaki bir Yahudi köyünde yaşayanların, Nazi kılığına girerek Almanların eline düşmekten kurtulma çabalarını anlatan bu komedi filmi, Goran Bregovic’in müzikleriyle ön plana çıkıyor.

59-) Saving Private Ryan (1998), Türkçesi: Er Ryan’ı Kurtarmak, yönetmen Steven Spielberg: Normandiya Çıkarması’nda bir Amerikalı askeri ülkesine götürmekle görevli bir birliğin yaşadıkları anlatılıyor.

60-) La Lengua de las Mariposas (1999), Türkçesi: Kelebeklerin Dili, yönetmen Jose Luis Cuerda: İspanya İç Savaşı öncesinde cumhuriyetçi bir öğretmenin, öğrencilerinden biriyle sıra dışı dostluğunu anlatan film, gerici insanların arasında aydın biri olmanın zorluklarını gözler önüne seriyor.

61-) The Grey Zone (2001), Türkçesi: Gri Bölge, yönetmen Tim Blake Nelson: Auschwitz’teki Yahudi mahkumların 1944 yılındaki ayaklanmasını konu alan film, bir insanın hayatta kalmak için düşmanla nereye kadar işbirliği yapabileceğini sorguluyor.

62-) Conspiracy (2001), Türkçesi: Komplo, yönetmen Frank Pierson:Yahudi Soykırımı’nın planlandığı Wannsee Konferansı üzerine bir TV filmi.

63-) Das Experiment (2001), Türkçesi: Deney, yönetmen Oliver Hirschbiegel: Amerikalı psikolog Philip Zimbardo’nun Stanford Hapishanesi Deneyi’nden esinlenen film, mahkum ve gardiyan olarak ikiye ayrılmış deneklerin davranışlarının kısa sürede nasıl radikalleştiğini anlatıyor.

64-) Enemy at the Gates (2001), Türkçesi: Kapıdaki Düşman, yönetmen Jean-Jacques Annaud: Stalingrad’da bir Rus’la bir Alman keskin nişancı arasındaki düelloyu anlatan film, en ünlü Rus keskin nişancı Zayçev’in hikayesinden uyarlanmıştır.

65-) Taking Sides — Der Fall Furchtwaengler (2001), Türkçesi: Taraf Tutmak, yönetmen Istvan Szabo: Hitler ve Goebbels başta olmak üzere Nazi liderlerine konserler vermiş, 20. yüzyılın en büyük orkestra şeflerinden Wilhelm Furchtwaengler’in, 2. Dünya Savaşı sonrasında Amerikalı bir binbaşı tarafından sorgulanma süreci anlatılırken, diğer yandan Alman halkının Nazilere olan desteği de masaya yatırılıyor.

66-) The Pianist (2002), Türkçesi: Piyanist, yönetmen Roman Polanski:Bir Polonya Yahudisi olan piyanist Wladyslaw Spilzman’ın otobiyografisinden uyarlanan film, Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü almış, Polanski’ye En İyi Yönetmen, başroldeki Adrien Brody’e ise En İyi Erkek Oyuncu Oscar’ı kazandırmıştı.

67-) Amen (2002), Türkçesi: Amin, yönetmen Costa Gavras: Katolik Kilisesi’nin Nazilerin katliamları karşısındaki utanç verici tepkisizliği üzerine, zamanında büyük fırtınalar koparmış bir tiyatro oyunundan uyarlanan, önemli bir film.

68-) Hitler: The Rise of Evil (2003), Türkçesi: Hitler: Kötülüğün Yükselişi, yönetmen Christian Duguay: Hitler’in gençlik yıllarından başlayarak adım adım iktidarı ele geçirmesi ve sonrasında rakiplerini yok ederek Alman toplumunun rakipsiz lideri haline gelmesi anlatılıyor.

69-) Der Untergang (2004), Türkçesi: Çöküş, yönetmen Oliver Hirschbiegel: Adolf Hitler’in Berlin’deki sığınağında geçirdiği son günlerini anlatan film.

70-) Napola-Elite für den Führer (2004), Türkçesi: Çöküşten Önce, yönetmen Dennis Gansel: Nazilerin geleceğin bürokratlarını yetiştirdikleri bir okulda, boksa yeteneği olan bir gencin yaşadıklarını anlatan film.

71-) Sophie Scholl: Die letzten Tage (2005), Türkçesi: Sophie Scholl — Son Günler, yönetmen Marc Rothemund: Hitler’e karşı “Beyaz Gül” isimli direniş örgütünün kurucuları Scholl kardeşlerin hikayesi ve idamı anlatılıyor.

72-) Katin (2007), Türkçesi: Katin, yönetmen Andrzej Wajda: Ünlü Polonyalı yönetmen Wajda’nın Katin Ormanı’ndaki katliamı anlatan filmi etkileyici sahneleriyle öne çıkıyor.

73-) Attack on Leningrad (2007), Türkçesi: Leningrad’a Saldırı, yönetmen Aleksandr Buravsky: Tarihin en uzun süren kuşatmalarından biri olan Leningrad kuşatmasında, soğuk ve açlıkla boğuşan insanların hikayesi anlatılıyor.

74-) Die Welle (2008), Türkçesi: Tehlikeli Oyun, yönetmen Dennis Gansel: Faşizmin nasıl kolaylıkla meydana gelebileceğini bir deneyle öğrencilerine anlatmak isteyen öğretmenin, deneyin kontrolünü kaybetmesiyle birlikte çığırından çıkan olaylar anlatılıyor.

75-) Anonyma-Eine Frau in Berlin (2008), Türkçesi: Berlin’de Bir Kadın, yönetmen Max Faerberböck: Sovyet işgali altındaki Berlin halkının hayatta kalma mücadelesi ve Kızıl Ordu askerlerinin tecavüzüne uğrayan Alman kadınlarının yaşadıkları anlatılıyor.

76-) Operation Valkyrie (2008), Türkçesi: Operasyon Valkyrie, yönetmen Bryan Singer: 1944 Temmuz’undaki Hitler’e suikast girişimini anlatan filmin baş rolündeki Claus von Stauffenberg’i Tom Cruise canlandırıyor.

77-) Das weisse Band — Eine deutsche Kindergeschichte (2009), Türkçesi: Beyaz Bant, yönetmen Michael Haneke: Ünlü yönetmen Michael Haneke Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü alan bu filminde, hayali bir Alman köyünde 1. Dünya Savaşı öncesinde yaşanan olaylar ışığında, Nazi döneminde Almanya’da görülen şiddet olaylarının toplumsal kökenlerini inceliyor.

78-) Fortress of War (2010), Türkçesi: Savaş Kalesi, yönetmen Alexander Kott: Hitler’in Rusya’ya saldırdığı 22 Haziran 1941’i takip eden günlerde Brest Kalesi’ni Almanlara karşı savunan Rus askerlerinin öyküsü anlatılıyor.

79-) Lidice (2011), Türkçesi: Lidice, yönetmen Petr Nikolaev: “Prag Kasabı” lakabıyla bilinen Nazi komutanı Reinhard Heydrich’in katledilmesinden sonra Nazilerin intikam eylemi olarak Lidice Köyü’nde yaptığı katliam anlatılıyor.

80-) Rommel (2012), Türkçesi: Rommel, yönetmen Niki Stein: “Çöl Tilkisi” lakaplı Alman Mareşali Erwin Rommel’in intihara zorlanmasından önceki son yedi ayı anlatılıyor.

81-) Stalingrad (2013), Türkçesi: Stalingrad, yönetmen Fedor Bondarchuk: Stalingrad Muharebesi’nde bir grup Rus askerin başından geçenler anlatılıyor.

82-) Saul fia (2015), Türkçesi: Saul’un Oğlu, yönetmen Laszlo Nemes:Auschwitz’te Sonderkommando (gaz odalarında öldürülenlerin saçlarının kesilmesi, altın dişlerinin çekilmesi, fırınlarda yakılması, vb. işleri yürüten Yahudi mahkum) olarak görev yapan Saul’un, öldürülen bir oğlan için düzgün bir cenaze töreni düzenleme çabasını anlatan film, Cannes Film Festivali’nde Büyük Ödülü ve En İyi Yabancı Film Oscar’ını almıştı.

83-) Battle for Sevastopol (2015), Türkçesi: Sivastopol Savaşı, yönetmen Sergey Mokritskiy: Rusya’nın en ünlü kadın nişancılarından Ludmilla Pavliçenko’nun hikayesi.

84-) 13 Minutes (2015), Türkçesi: Hitler’e Suikast-Elser, yönetmen Oliver Hirschbiegel: Adolf Hitler’e başarısız bir suikast girişimi düzenleyen Georg Elser’in öyküsü anlatılıyor.

85-) Nackt unter Wölfen (2015), Türkçesi: Buchenwald’daki Çocuk, yönetmen Philipp Kadelbach: Kendisi de Buchenwald Toplama Kampı’nın mahkumlarından olan Bruno Apitz’in aynı adlı romanından (Orijinal adı: Kurtlar Arasında Çıplak) uyarlanan film, Buchenwald’da küçük bir Yahudi çocuğu Almanlardan korumaya çalışan mahkumların öyküsünü anlatıyor.

86-) Experimenter (2015), Türkçesi: Deneyci, yönetmen Michael Almereyda: Stanley Milgram’ın, insanların otoriteye uyma eğilimlerine ilişkin yaptığı deneyleri anlatan film.

87-) Nebel im August (2016), Türkçesi: Ağustos’ta Sis, yönetmen Kai Wessel: Özürlülerin öldürülmesini amaçlayan T4 Programı’nı sabote etmeye çalışan bir çocuğun hikayesi.

88-) Alone in Berlin (2016), Türkçesi: Berlin’de Tek Başına, yönetmen Vincent Perez: Gerçek olaylardan uyarlanan film, 2. Dünya Savaşı sırasında Berlin’de binaların merdivenlerine ve posta kutularına Hitler karşıtı kartlar bırakarak Alman halkını direnmeye çağıran bir karı-kocanın öyküsünü anlatıyor.

89-) Anthropoid (2016), Türkçesi: Anthropoid, yönetmen Sean Ellis:Adolf Eichmann’ın amiri ve Wannsee Konferansı’nın başkanlığını yürüten Reinhard Heydrich suikastını anlatan bir film.

90-) Denial (2016), Türkçesi: İnkar, yönetmen Mick Jackson: Yahudi Soykırımı’nı inkar eden tarih araştırmacısı David Irving’in dahil olduğu dava sürecinde temel bir soruya yanıt aranıyor: “Yahudi Soykırımı olduğunu nasıl kanıtlayabiliriz?”

91-) Guernica (2016), Türkçesi: Guernica, yönetmen Koldo Serra: İspanya İç Savaşı sırasında Almanların yerle bir ettiği Guernica Kasabası’nın öyküsü.

92-) Tuntematon Sotilas (2017), Türkçesi: Bilinmeyen Asker, yönetmen Aku Louhimies: Almanların Rusya’ya saldırdığı 1941 Haziran’ından 1944 Sonbaharı’na kadar devam eden Fin-Rus Savaşı’nın öyküsü anlatılıyor.

93-) Hauptmann (2017), Türkçesi: Yüzbaşı, yönetmen Robert Schwentke: 2. Dünya Savaşı’nın son günlerinde, terk edilmiş bir yüzbaşı üniforması bulan genç bir Alman askerinin, bu üniformayı üzerine geçirdiği andan itibaren giderek vahşileşen kişiliği anlatılıyor.

94-) Dunkirk (2017), Türkçesi: Dunkirk, yönetmen Christopher Nolan: 1940 İlkbaharı’nda, İngiliz ve Fransız askerlerinin Dunkirk Limanı’ndan İngiltere’ye tahliyeleri anlatılıyor.

95-) HHhH — The man with the Iron Heart (2017), Türkçesi: Demir Yürekli Adam, yönetmen Cédric Jimenez: Reinhard Heydrich suikastını anlatan başka bir film. HHhH, Almanca “Himmler’s Hirn heisst Heydrich”(Himmler’in beyninin adı Heydrich’tir) cümlesinden geliyor.

96-) Darkest Hour (2017), Türkçesi: En Karanlık Saat, yönetmen Joe Wright: Hitler’in ordularının Batı Avrupa’da fırtına gibi estiği 1940 İlkbaharı’nda İngiltere’yi ayakta tutmak için çabalayan Churchill’in hikayesini anlatan film, Churchill rolündeki Gary Oldman’a En İyi Erkek Oyuncu Oscar’ını getirmişti.

97-) The Death of Stalin (2017), Türkçesi: Stalin’in Ölümü, yönetmen Armando Iannucci: Stalin’in ani ölümünün ardından iktidar mücadelesi içine düşen dalkavukları hakkında bir kara komedi.

98-) Operation Finale (2018), Türkçesi: Son Operasyon, yönetmen Chris Weitz: 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Arjantin’e kaçan Adolf Eichmann’ın İsrail Gizli Servisi MOSSAD tarafından yakalanışının öyküsü.

99-) Sobibor (2018), Türkçesi: Sobibor, yönetmen Konstantin Kabenski: 1943 Ekim’inde, bir Rus subayı önderliğinde Sobibor Ölüm Kampı’ndan kaçmaya çalışan mahkumların öyküsünü anlatan film gerçek bir olaya dayanıyor.

100-) T-34 (2019), Türkçesi: T-34, yönetmen Aleksey Sidorov: Almanlara esir düşen bir Rus T-34 tankı komutanının yeni mürettebatıyla girdiği çarpışmalar anlatılıyor.

Kaynakça

1. Gallia Savaşı, Julius Sezar, Maarif Basımevi, 1955
2. Vatan için Döğüştüler, Mihail Şolohov, Altın Kitaplar Yayınevi, 1966
3. Alman Faşizmi ve Irkçılığı, Nazım Hikmet, Memet Yayınları, 1966
4. Fırtına, İlya Ehrenburg, Sosyal Yayınlar, 1968
5. Nazi İmparatorluğu Doğuşu, Yükselişi, Çöküşü, William L. Shirer, İnkılap Yayınevi, 1970
6. Bir Askerin Anıları, Heinz Guderian, Başkan Yayınları, 1977
7. Fragen an die deutsche Geschichte, Lothar Gall, W. Kohlhammer GmbH, 1977 
8. Gerçeğin Arkası, Rene-Victor Pilhes, Jean-Pierre Imbrohoris, Milliyet Yayınları, 1978
9. Kursk Savaşı, Paul Carell, Başkan Yayınları, 1981
10. Kitle Savaşının Ustası, Georgi Jukov, Başkan Yayınları, 1982
11. Sıkı Kontrol Edilen Trenler, Bohumil Hrabal, Can Yayınları, 1982
12. Ademoğlu Neredeydin, Heinrich Böll, Can Yayınları, 1982
13. Cinsel Zorbalık – Irza Tecavüz Olgusunun Bir Tarihçesi, Susan Brownmiller, Cep Kitapları, 1984
14. Çağdaş İngiliz Şiiri Antolojisi, Cevat Çapan, Adam Yayınları, 1985
15. Nazım Hikmet’in Gerçek Yaşamı, Kemal Sülker, Yalçın Yayınları, 1987
16. Kara Mizah Antolojisi, Hazırlayan: Enis Batur, Hil Yayın, 1987
17. İyinin ve Kötünün Ötesinde, Friedrich Nietzsche, Ara Yayıncılık, 1990
18. Alman Kültür Tarihi, Huseyin Salihoğlu, İmge Kitabevi Yayınları, 1993
19. Prens, Machiavelli, Anahtar Kitaplar, 1994
20. Der Verrat, Sebastian Haffner, Verlag 1900, 1994
21. Why The Allies Won, Richard Overy, Random House UK, 1995
22. Boğulanlar Kurtulanlar, Primo Levi, Can Yayınları, 1996
23. Nazım Hikmet’le Üç Buçuk Yıl, Orhan Kemal, AD Yayıncılık A.Ş, 1996
24. Hitler’s Willing Executioners – Ordinary Germans and the Holocaust, Daniel Jonah Goldhagen, First Vintage Books, 1997
25. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Max Weber, Hil Yayın, 1997
26. Historischer Atlas Deutschland (Vom Frankenreich bis zur Wiedervereinigung), Manfred Scheuch, Weltbild, 1997
27. Anmerkungen zu Hitler, Sebastian Haffner, Fischer Taschenbuch Verlag, 1999
28. 2. Dünya Savaşı Tarihi, Liddell Hart, Yapı Kredi Yayınları, 1999
29. Venedik Taciri, William Shakespeare, Remzi Kitabevi, 1999
30. Hitler en de Geschiedenis – Hitlers Plaats in de 20ste Eeuw, John Lukacs, Uitgeverij Anthos, 1999
31. Nineteen Eighty-Four, George Orwell, Penguin Books Ltd, 2000
32. Yaşam, Ölüm, Savaş, Barış, Bilim, Din, Tanrı ve diğer şeyler üzerine, Einstein, Sarmal Yayınevi, 2000
33. Commandant of Auschwitz, Rudolf Hoess, Weidenfeld & Nicolson, 2000
34. Never Again – A History of the Holocaust, Martin Gilbert, Universe Publishing, 2000
35. The Siege of Leningrad 1941-1944 – 900 Days of Terror, David M. Glantz, MBI Publishing Company, 2001
36. Hitler’s Holocaust, Guido Knopp, Uitgeverij Byblos, 2001
37. Ordinary Men – Reserve Police Battalion 101 and The Final Solution in Poland, Christopher R. Browning, Penguin Books, 2001
38. Kuvayı Milliye, Nazım Hikmet, Yapı Kredi Yayınları, 2002
39. Postmodernizm ve Holocaust’un İnkar Edilmesi, Robert Eaglestone, Everest Yayınları, 2002
40. Der Untergang: Hitler und das Ende des Dritten Reiches, Joachim Fest, Alexander Fest Verlag, 2002
41. Dretnot, Tank ve Uçak – Modern Çağda Savaş Sanatı 1815-2000, S. P. Mackenzie, Kitap Yayınevi, 2003
42. 20. Yüzyıl Tarihi, Georges Langlois, Jean Boismenu, Luc Lefebvre, Patrice Regimbald, Nehir Yayınevi, 2003
43. İmkansız Öyküler, Ambrose Bierce, Bordo Siyah Klasik Yayınlar, 2004
44. In Europa, Reizen door de twintigste eeuw, Geert Mak, Atlas Uitgeverij, 2004
45. III. Richard, William Shakespeare, Remzi Kitabevi, 2004
46. Gün Gün Dünya Savaşları 1-2, Boyut Kitapları, Alex Hook, 2006
47. Bütün Zamanların Yetmiş Büyük Savaşı, Jeremy Black, Oğlak Yayıncılık, 2006
48. Dünya Savaş Tarihi, Christian I. Archer, John R. Ferris, Holger H. Herwig, Timothy H.E. Travers, Tüm Zamanlar Yayıncılık, 2006
49. Kristallnacht – Prelude to Destruction, Martin Gilbert, HarperPress, 2006
50. Schlachten-Die Grössten Gefechte der Weltgeschichte, Christer Jorgensen, Parragon Books Ltd., 2007
51. Berlin-The Downfall 1945, Antony Beevor, Penguin Books Ltd, 2007
52. Hitlers Troepen, Guido Knopp, Standaard Uitgeverij, 2008
53. Choices Under Fire-Moral Dimensions of World War II, Michael Bess, Vintage Books, 2008
54. Man’s Search for Meaning, Viktor E. Frankl, Rider, 2008
55. Karamazov Kardeşler, Fyodor Dostoyevski, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008
56. Hitler’e Mektuplar, Henrik Eberle, Aykırı Yayıncılık, 2010
57. The Third Reich – A Chronicle, Richard Overy, Quercus, 2010
58. Almanya’nın Kısa Tarihi, Mary Fulbrook, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2011
59. Karşıt Hafızalar – Soykırımın Önemi ve Etkisi Üzerine, Dan Diner, İletişim Yayınları, 2011
60. A Brief History of the Third Reich – The Rise and Fall of the Nazis, Martyn Whittock, Running Press, 2011
61. Hitler Almanyası 1933-1945, Jane Caplan, İnkılap Kitabevi, 2012
62. Shoah – Oor- en ooggetuigen van de Holocaust, Claude Lanzman, Uitgeverij De Arbeiderspers, 2012
63. Stalin’s General: The Life of Georgy Zhukov, Geoffrey Roberts, Icon Books Ltd, 2012
64. Servants of Evil – Voices From Hitler’s Army, Bob Carruthers, Pen & Sword Books Ltd, 2012
65. Hitler – Een Korte Biografie, A. N. Wilson, Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum BV, 2012
66. World War Two – A Short History, Norman Stone, Basic Books, 2012
67. The Last Days of Hitler, Hugh Trevor-Roper, Pan Books, 2012
68. Veba, Albert Camus, Can Yayınları, 2013
69. Dünün Dünyası, Bir Avrupalının Anıları, Stefan Zweig, Can Yayınları, 2013
70. A Short History of the Weimar Republic, Colin Storer, I.B. Tauris & Co. Ltd., 2013
71. When Titans Clashed-How the Red Army Stopped Hitler, David M. Glantz & Jonathan M. House, University Press of Cansas, 2015
72. Brieven van de Wehrmacht – Duitse soldaten vertellen over hun oorlog, Marie Moutier, Uitgeverij de Arbeiderspers, 2015
73. Goebbels – A Biography, Peter Longerich, Random House New York, 2015
74. Tot de Laatste Man, Duitsland 1944-1945, Ian Kershaw, Spectrum Uitgeverij, 2016
75. De Afdaling in de Hel, Europa 1914-1949, Ian Kershaw, Spectrum Uitgeverij, 2016
76. Waarom Duitsland, Leider van Europa tegen wil en dank, Willem Melching, Prometeus Uitgeverij, 2016
77. Waarom we ineens van de Duitsers houden (maar zij daar zelf van schrikken), Merlijn Schoonenboom, Uitgeverij Atlas Contact, 2016
78. Adolf Hitlers Mein Kampf: Zur Poetik des Nationalsozialismus, Verlag Matthes & Seitz Berlin, Albrecht Koschorke, 2016
79. Hava Savaşı ve Edebiyat, W. G. Sebald, Can Yayınları, 2016
80. Nürnberg Konuşmaları, Adolf Hitler, SUB Yayımları, 2016
81. Nazi Almanyası ve Yahudiler – Zulüm Yılları (1933-1939) Cilt 1, Saul Friedlaender, İletişim Yayıncılık, 2016
82. Nazi Almanyası ve Yahudiler – İmha Yılları (1939-1945) Cilt 2, Saul Friedlaender, İletişim Yayıncılık, 2016
83. Kötülüğün Sıradanlığı, Adolf Eichmann Kudüs’te, Hannah Arendt, Metis Yayınevi, 2017 
84. Gestapo, Cartens Dams-Michael Stolle, İletişim Yayıncılık, 2017
85. Aidiyet ve Soykırım, Thomas Kühne, Heretik Yayıncılık, 2017
86. Kind, Beloof Me Dat Je De Kogel Kiest, Florian Huber, Overamstel Uitgevers, 2017
87. The Holocaust – A New History, Laurence Rees, Penguin Books, 2017
88. Stalin, Het Hof van de Rode Tsaar, Simon Sebag Montefiore, Uitgeverij Rainbow bv, 2018
89. De Eerste Wereldoorlog, Een geschiedenis, Jan van Oudheusden, Prometeus, 2018
90. Anne Frank’ın Hatıra Defteri, Anne Frank, Epsilon Yayınevi, 2018
91. Stalingrad, Antony Beevor, Yapı Kredi Yayınları, 2018
92. Bunlar da mı İnsan, Primo Levi, Can Yayınları, 2018
93. Gece, Elie Wiesel, Koridor Yayıncılık, 2018
94. Bir Alman’ın Hikayesi-Hatırladıklarım (1914-1933), Sebastian Haffner, İletişim Yayıncılık, 2018
95. Churchill, Sebastian Haffner, Uitgeverij Rainbow, 2018
96. The First Soldier – Hitler As Military Leader, Stephen G. Fritz, Yale University Press, 2018
97. Kısa Almanya Tarihi, James Hawes, Say Yayınları, 2019
98. Avusturya, Prusya ve Almanya’nın Oluşumu, John Breuilly, İletişim Yayıncılık, 2019
99. Naziliğin İçyüzü, Ahmet Emin Yalman, Yapı Kredi Yayınları, 2019
100. Hitler’in Generalleri Konuşuyor, Liddell Hart, Kronik Kitap, 2019

 

84